لذت توسعه ازنگاه حقیقی

مفهوم توسعه که طي ده هاي گذشته واجد معاني مختلفي شده و از اين نظر مفهومي کاملا سيال بوده است را شايد ‏بتوان با اندکي تسامح به "بهبود کيفيت زيست فردي و جمعي شهروندان" تعبير کرد. هدفي که دستيابي به آن ‏نيازمند اولا در اختيار داشتن سرمايه (اقتصادي، اجتماعي و...) و در وهله بعد مديريت بهينه سرمايه است. ‏ با اين همه توسعه و پيشرفت همواره وجه مشترک خواست توده هاي مردم، حاکميت و مخالفان حکومت بوده است. ‏وضعيتي که شايد بتوان امروزه در مفهوم دموکراسي نيز آن را مشاهده کرد. به ديگر سخن همانگونه که در شرايط ‏فعلي جامعه جهاني مستبدترين و ديکتاتورمنش ترين حاکمان فردي نيز شعار دموکراسي سر مي دهند و حتي ‏معتقدند دموکراسي اگر تنها يک مصداق عيني در طول تاريخ داشته باشد همانا نحوه حکمراني آنهاست، توسعه و ‏پيشرفت کشورها نيز از بدو تاريخ سياسي هيچگونه مخالفي نداشته است. در تمام طول تاريخ نمي توان حکومتي ‏يافت که حاکمان آن هدف خود از حکومت را ويراني و عقب ماندگي کشور مطرح کرده باشند، بلکه همه ‏حکمرانان در تمامي اعصار اعتلا و پيشرفت مملکت خود را اتفاقا دليلي مي دانسته اند که مردم بايستي به خاطر ‏نيل به آن هم که شده به حکمراني آنها تن در دهند. مخالفان و منتقدان و خروج کنندگان از تابعيت حکومت ها نيز ‏مدام عقب ماندگي کشور ناشي از عملکرد نامناسب حکومتها را دليل مخالفت خود با آن حکومت اعلام مي کنند و ‏با عرضه خود در اين مقام مدعي اند اگر امکاني براي توسعه فراهم باشد جز از طريق سرنگوني حاکمان و ‏جانشيني آنان ميسور نخواهد شد. از هم اين رو نيز لب مطالب رسانه هاي مخالفان همواره حکايتي است از بدبختي ‏ها و ناکامي هاي اجتماعي و در رسانه هاي حکومتي به ويژه در حکومتهاي غيردموکراتيک بالعکس يکسره ‏حديث آباداني و توسعه و پيشرفت کشور است. اين همه اما چيزي جز اثبات اهميت فوق العاده مفهوم بي بديل ‏‏"توسعه" نيست.‏ توسعه اما کمي ترين مفهوم سياسي است. واژه اي ميان سياست و اقتصاد و حقوق بشر که البته به همين جهت متر ‏و معيار خوبي هم براي سنجش عملکرد حکمرانان به حساب مي آيد. سنگ ترازويي که با قابليت عيني خود ‏نشانگر عيار قدرت مديريتي و توان بهره برداري مسئولان از منابع ملي اي است که در اختيار دارند. ‏ حکمرانان مستبد و عصيان گر به دليل کشدار و نسبي بودن مفاهيمي چون آزادي و عدالت گاه ممکن است به ‏راحتي هرچه تمام تر در برابر پرسش کنندگان و منتقدان، کشور خود را آزادترين و حاکميت شان را نيز عادل ‏ترين حکومت بنامند. گرچه امروزه نهادهاي مدني و ديده بانان حقوق بشري در سرتاسر گيتي بر اساس ‏استانداردهاي تعريف شده حقوق بشري تا حد زيادي امکان تحليلي نسبي از اوضاع تضمين حقوق و آزادي هاي ‏عمومي شهروندان در هر کشور را ارائه مي دهند، اما از آنجا که در اين حوزه واضع قانون، قاضي و مجرم ‏يکسره خود حاکميت است همواره راه هاي فراواني براي ارائه آماري درخشان از وضعيت آزادي و عدالت در ‏خفقان بار ترين اوضاع اجتماعي وجود دارد. با اين همه توسعه ديگر چنين چرخش هاي تحليلي را بر نمي تابد، هم ‏از اين رو است که خودکامگان عموما در پاسخ به پرسش مخالفان و منتقدان نسبت به عقب ماندگي کشور و عدم ‏مديريت مناسب از عوامل بازدارنده اي مانند جنگ، دشمن، توطئه و... و در بي شرمانه ترين حالت کشور خود ‏را جامعه اي در حال توسعه ( آن هم با سرعت) مي نامند ولي هيچگاه به خود اجازه نمي دهند ازعناويني چون ‏توسعه يافته و يا پيشرفته براي وصف اوضاع حکومت خود استفاده کنند. ‏ سطح توسعه يافتگي و تطبيق شرايط موجود با قابليتهاي محقق نشده از آنجا که کمتر دستخوش ياوه گويي و سفسطه ‏بافي مي شود بي شک امکان مناسبي براي به چالش طلبيدن حکمرانان ناکارآمد و خودکامه است. عرصه اي که ‏اتهام نشر اکاذيب و تشويش اذهان عمومي نيز هيچگاه بر افشاگري هاي تخصصي در اين حوزه قابليت انتساب ‏نداشته و از آنجا که چنين تلاشهايي با بديهي ترين و ابتدايي ترين نيازهاي روزمره شهروندان ارتباطي تنگاتنگ ‏برقرار مي کند، طيفي وسيع از مخاطبان و همدلان نيز پيدا مي کند. ‏ با اين حال در شرايط امروز جامعه که چرخ سياست مردان چهارفصل نيز به گل نشسته است و سخن از آزادي و ‏حوزه خصوصي و برابري با مشت هاي آهنين مواجه مي شود، آنچه به نظر مي تواند راهگشا باشد بازگشت به ‏بديهيات بشري و انگشت گذاشتن بر روي مهمترين هدف زيستن، يعني "نيل به نقطه اي با امکان بهره برداري ‏حداکثري همه انسانها از همه لذايذ" است. ناکجا آبادي که گرچه بي نشان است اما بي گمان در جايي است که ‏‏"لذت توسعه" همجوار آن است. لذتي که خود زمينه اي است براي تحقق آن هدف غايي، پس مي توان همين راه را ‏پيش گرفت و بر طبل "توسعه خواهي" کوبيد. تا آنگاه رسوا شود هر که در او غش باشد ... .درود و بسیار درود به شما یاران گرانمایه این تارنما .تهیه و تنظیم اخبار:حسین رستمی